معجزه‌ی موسیقی در کودکان

اهمیت موسیقی در زندگی انسان و به خصوص کودکان به قدری است که والدین نیز از دیرباز از آن به عنوان ابزاری برای تسکین، ابراز عشق، تولید شادی و تعامل با کودکان استفاده می‌کردند. بزرگ‌ترها می‌توانند با درک این مسئله که چگونه موسیقی می‌تواند بر کودک تاثیر مثبت بگذارد، از آن در جهت بهبود بسیاری از مهارت‌های کودک استفاده کنند.

در این مقاله سعی داریم به فواید موسیقی برای کودکان بپردازیم ، با ذکر اینکه پخش بهترین موسیقی به صورت مداوم هم به جای داشتن این فواید، مضرات بی­شماری در بر خواهد داشت. مضراتی که یکی از مهمترین آنها، کاهش شدید تمرکز و دقت کودک در انجام کارها خواهد بود.

۱-تاثیر موسیقی بر ذهن کودکان با افزایش تمرکز و حافظه :  

 اولین تاثیر موسیقی بر ذهن کودک است .موسیقی محرک قسمت‌هایی از مغز است که در موارد مربوط به شنوایی، حافظه، حرکت و احساسات دخیل هستند. مطالعات متعددی در دو دهه اخیر تاثیرات موسیقی را بر مغز کودکان بررسی کرده‌اند و نتیجه گرفته‌اند که گوش دادن به موسیقی به بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند. تحقیقات نیز نشان داده است که موسیقی می‌تواند برای افزایش تمرکز کودکان بیش فعال نیز موثر واقع شود.

موسیقی و ریاضی
وقتی فرزندتان شروع به نواختن سازی می کند از همان منطق و استدلالی استفاده می کند که در هنگام حل ریاضیات آن را به کار می گیرد. در نتیجه اگر فرزند شما شانس این را داشته باشد که در معرض آموزش موسیقی قرار گرفته باشد، می­توانید دلگرم باشید که در زمینه ریاضیات و حل فرمول های پیچیده ریاضی هم مشکلی نخواهدداشت. در بعضی دانشگاه های جهان موسیقی به عنوان یک واحد درسی در کنار دیگر دروس به صورت اجباری آموزش داده می شود تا از تاثیرات خوب آن در دیگر درس ها بهره ببرند.

۲- تاثیر شگفت‌انگیز موسیقی بر روان کودک :

گوش دادن به موسیقی یکی از لذت‌های ساده زندگی است که باعث ایجاد حس طراوت و آرامش درونی می‌شود. به طور خاص، در تحقیقات مشخص شده است موسیقی استرس کودکان را کاهش می‌دهد. در واقع موسیقی می‌تواند میزان «هورمون استرس» یا «کورتیزول» را کاهش دهد. خیلی از اوقات می‌توان از موسیقی به عنوان یک تکنیک درمانی برای افزایش آرامش و کاهش استرس کودکان استفاده کرد. درواقع خاصیت آرام‌بخشی موسیقی یکی از مهم‌ترین فواید موسیقی برای کودکان است.

 علاوه بر این همه ما می‌دانیم که کلمات اغلب راهی هستند که احساسات خود را به وسیله آن‌ها بیان می‌کنیم. تحقیقات نشان می‌دهد که موسیقی شاد و با کیفیت می‌تواند با تاثیر مثبت بر خلق‌و‌خوی کودک یک خروجی مناسب برای بروز احساسات فراهم کرده و غم و افسردگی را از او دور کند. بروز احساسات خیلی از اوقات می‌تواند برای بچه‌ها سخت باشد، اما همین موضوع به‌وسیله آهنگ شاید آسان‌تر باشد. پس موسیقی می‌تواند به عنوان جایگزینی در نظر گرفته شود که به‌وسیله آن کودکان، احساسات خود را بیان کنند. برای نمونه دفعه بعد که می‌خواهید با فرزندان خود درباره احساس آن‌ها صحبت کنید، از آن‌ها بپرسید که آیا می‌توانند آهنگی را که بیانگر احساسشان باشد را به شما نشان دهند یا به وسیله پیانوی اسباب‌بازی‌شان بنوازند. این تمرین علاوه بر بهره‌مندی از فواید موسیقی، می‌تواند به تقویت هوش موسیقیایی که یکی از انواع هوش در کودکان است کمک کند.

۳- نقش موسیقی بر رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان :

  همچنین یکی از فواید موسیقی برای کودکان کمک به رشد مهارت‌های اجتماعی در کودکان است، قابلیت‌هایی مانند شناسایی حالات چهره، برقراری ارتباط با همسالان و همدلی با دیگران، نیازمند رشد قسمت‌هایی از مغز است که با شنیدن موسیقی سرعت پیدا می‌کنند. یادگیری نواختن یک قطعه هنری با همکاری افراد دیگر در یک گروه موسیقی، یک تمرین عالی در کسب مهارت تعامل با دیگران و مشارکت در کار گروهی است.

خداحافظ تلویزیون
یکی از کارکردهای مهم نواختن موسیقی برای کودکان سرگرم نگه داشتن آنهاست. نواختن یک ساز آن قدر فرزندتان را مشغول خود خواهدکرد که اوکمتر به سراغ تماشای تلویزیون خواهدرفت. مهم تر از همه تمرین موسیقی باعث ایجاد آرامش در کودک خواهدشد و اضطراب و استرس را از فرزندتان دور خواهدکرد. این کارکرد موسیقی در دوران تحصیلی فرزندتان کمک بزرگی به او خواهدکرد. فرزند شما در شب های امتحان و یا در مسابقات مختلف آرام تر با شرایط کنار خواهدآمد و به واسطه موسیقی از روحیه آرام تری برخوردار خواهدبود.

۴- فواید بی‌نظیر موسیقی بر مهار‌ت‌های حرکتی کودک :

 کودکان نوپا عاشق رقص و تحرک همراه با موسیقی هستند. رقصیدن با موسیقی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی خود را ارتقا دهند. علاوه بر آن یادگیری نحوه نواختن موسیقی، باعث بهبود هماهنگی چشم با دست، گوش با دست و اکتساب مهارت‌های حرکتی ظریف است. کارشناسان روانشناسی کودک معتقدند که بچه‌ها از طریق انجام فعالیت‌های موزیکال مانند آواز خواندن، رقصیدن و نواختن ساز می‌توانند مسیرهای عصبی برای هماهنگی مغز و اندام‌های حرکتی را توسعه دهند. به همین دلیل است که فراهم کردن چنین فعالیت‌هایی برای کودکان موجب پیشرفت در رشد حرکتی و کارهای وابسته به آن (مثل فعالیت‌های ورزشی، هنری و تجسمی، بالارفتن سرعت عمل در کار با تکنولوژی و موارد مشابه) می‌شود. به همین دلیل است که والدین نباید از تاثیرات و فواید موسیقی بر کودکان غافل باشند.

۵- نقش موثر موسیقی در افزایش اعتماد به نفس کودکان:

 تحقیقات اخیر نشان داده است که کودکانی که با موسیقی در خانه بزرگ می‌شوند و در کودکی نواختن یک ساز را یاد می‌گیرند، اعتمادبه‌نفس بیشتری دارند، نمرات بهتری در مدارس کسب می‌کنند و در ورزش بهتر از سایرین هستند. همه این مهارت‌ها احساس رضایت از خود ایجاد کرده و باعث افزایش اعتمادبه‌نفس در کودکان می‌شود.

تحقیقات نیز نشان داده کودکانی که در دوره‌های موسیقی شرکت می‌کنند در آزمون‌های سنجش اعتماد به نفس، نمرات و شاخص‌های بالاتری را نسبت به کودکانی که درگیر آموزش موسیقی نیستند، به دست می‌آورند. بنابراین می‌توان موسیقی را یک روش مفید برای افزایش اعتماد‌به نفس کودکان به شمار آورد.

۶- تاثیر فوق‌العاده موسیقی در یادگیری کودک :

 تصور کودکان نوپا از موسیقی، مفهوم ریتم و تکرار است که به یادگیری گویش و تلفظ کلمات کمک می‌کند. نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که گوش دادن به موسیقی در دوران کودکی، می‌تواند به رشد توانمندی‌های یادگیری به‌ویژه در زمینه‌های زبان، گفتار، خواندن، نوشتن و مواردی مشابه کمک کند.

 کودکانی که در برقراری ارتباط کلامی ماهر هستند، هم در محیط‌های آموزشی و هم در زمینه‌های اجتماعی از مزیت برخوردارند، مزیتی که با گذشت زمان بیشتر هم می‌شود. همچنین یادگیری نواختن یک ساز می‌تواند در آموختن ریاضی اثرگذار باشد.

۷- کارایی موسیقی در آموزش نظم به کودک :

معمولاً آموزش موسیقی در کودکان با اشعار مهد کودک شروع می‌شود و سپس به یادگیری یک ساز می‌رسد. درحالی‌که بزرگسالان اغلب موسیقی را ابزاری برای سرگرمی‌ کودک می‌دانند، اما این فعالیت‌ها در واقع به کودکان کمک می‌کند تا نظم و انضباط را بیاموزند و مهارت‌های مربوط به سازماندهی را کسب کنند. در واقع موسیقی می‌تواند یکی از ابزارهای آموزش نظم به کودکان باشد. 

۸- تاثیر موسیقی در پرورش خلاقیت کودکان :

 به گفته محققان ، کودکانی که موسیقی را تمرین و یا گوش می‌کنند در حل مسئله بهتر و خلاق‌تر از سایر کودکان هستند. یکی از فواید موسیقی برای کودکان به‌نوعی افزایش ظرفیت‌های ذهنی کودک است که او را برای فعالیت شناختی بیشتر، آماده می‌کند. مدیر آزمایشگاه هوش موسیقی در بنیاد ملی روانشناسی آمریکا در حال تحقیق در مورد فرآیند عصبی مربوط به رشد خلاقیت است. به گفته او موسیقی یک عنصر کلیدی برای توسعه و ارتقای خلاقیت در کودکان است.

 بهترین موسیقی برای کودکان چیست؟

درست است که موسیقی فواید بسیاری برای کودکان دارد اما باید بدانیم که هر نوع موسیقی نمی‌تواند برای کودکان مناسب باشد. برای نوزادان و کودکان کم سن و سال موسیقی‌های آرام می‌تواند بسیار مفید باشد. همچنین موسیقی سنتی و کلاسیک می‌تواند بر ذهن این کودکان تاثیر مثبت بگذارد.

برای کودکان پیش‌دبستانی می‌توان از موسیقی‌های آرام، شاد و کودکانه استفاده کرد. در این سن کودک می‌تواند با موسیقی فرهنگ‌های مختلف نیز آشنا شود و از این طریق درباره آنها بیشتر بیاموزد. اگر کودک به موسیقی خاصی علاقه نشان داد آن را بدون نگرانی برای کودک تکرار کنید. فراموش نکنید کودکان از تکرار لذت می‌برند.

نکته مهم و بدیهی دیگر این است که کودک را در معرض موسیقی‌هایی که دارای سبک خشن و یا اشعار نامناسب هستند، قرار ندهید. موسیقی نباید همواره پخش شود و گوش دادن به موسیقی هم لازم است زمانی مشخص داشته باشد. موسیقی کودک لازم است ضرباهنگ ملایمی داشته، محتوای کلامی­اش تنظیم شده باشد و با حجم صدایی آرام پخش شود.