فصل تابستان برای خانواده ها یکی از سخت ترین فصول سال است زیرا بسیاری از آنها برای پر کردن اوقات فراغت و سرگرمی فرزندان با مشکل مواجه می شوند. عدم برنامه ریزی مناسب منجر به تنش میان فرزندان، عصبانیت پدر و مادرها و تبعات منفی برای کودکان می شود. تعطیل شدن مدارس باعث افزایش تعداد ساعاتی می شود که فرزندان در خانه باشند، بنابراین مشکلات والدین نیز ممکن است بیشتر شود. این مشکلات شامل افزایش ساعات تماشای تلویزیون و بازی با تبلت و موبایل یا بی نظمی در ساعت خواب فرزندان می باشد.
سرگرمی چیست و چه نقشی در تربیت فرزندان دارد؟
آیا کودک شما تنها پس از سپری کردن چند روز از تعطیلات تابستان خود، خسته و کسل شده‌است؟ احتمالا در این ایام جمله‌ی «من حوصله‌ام سر رفته» را نیز زیاد از او شنیده‌اید. می‌توان گفت کودکان توقع زیادی از تعطیلات تابستان دارند و همواره در این ایام، خود را سزاوار سرگرمی‌های بیشتری می‌بینند. بازی، تفریح، سفر و … سبب می‌شود کودکان از زندگی روزمره فاصله گرفته و خاطرات شیرینی در کنار اعضای خانواده بسازند. سرگرمی به تمام فعالیت‌هایی گفته می‌شود که ذهن مخاطبان خود را به یک موضوع مشخص معطوف کرده و توجه آنها را به اعمال شادی‌آفرین و هیجان‌انگیز جلب میکند. به صورت کلی هدف سرگرمی‌ها به دو دسته‌ی تفریح و آموزش تقسیم می‌شود. برای مثال اسم و فامیل، نون بیار کباب ببر و … از بازی‌هایی هستند که صرفا اوقات شاد و مفرحی برای شما فراهم می‌آورند. در مقابل، جمع‌آوری کلکسیون سنگ، سکه و … از سرگرمی‌هایی محسوب می‌شود که مهارتهای علمی و اطلاعات عمومی شخص را نیز ارتقا می‌بخشد. به صورت کلی هر دو نوع سرگرمی، فواید زیر را برای کودکان به همراه خواهد داشت:
تقویت مهارتهای ذهنی
تقویت نیروی خلاقیت
تقویت مهارتهای زبانی کودک
افزایش دایره‌ی لغات کودک
افزایش شادی، نشاط و امید در کودکان
کاهش استرس‌های کودک
تقویت سلامت فیزیکی کودک
تقویت مهارتهای ارتباطی و اجتماعی
افزایش اعتماد به نفس
راحتی بیشتر برای بیان احساسات
کشف استعداد و علایق کودک
شما می‌توانید برای بهره‌مندی از این فواید از انواع اسباب بازی کودک مانند محصولات سرگرم‌کننده، فکری، آموزشی و … استفاده کرده و فرزند خود را برای ساعات طولانی سرگرم کنید.
در این بخش راهکارهایی برای نظم بخشیدن به این شرایط ارائه خواهیم کرد.
تنظیم ساعات خواب
در تابستان اغلب فرزندان تا دیر وقت بیدار می مانند و به بهانه تعطیلات تا نزدیک ظهر در خواب هستند. این شرایط اصلا حالت مطلوبی نیست، چرا که هم تنظیمات هورمونی را به هم میزند و هم نظم روزمره را. برای تنظیم ساعات خواب فرزندان بهتر است آنها را در کلاسهای ورزشی صبحگاهی ثبت نام کنید تا زمان مفید آنها به هدر نرود. همچنین برای زمان عصر آنها برنامه دیگری در نظر داشته باشید تا کمتر به سراغ تلویزیون و بازیهای کامپیوتری بروند.
والدین باید توجه داشته باشند که تماشای فیلم و سریالهای مناسب افراد بزرگسال در کنار فرزندان خوب نیست. بنابراین در صورت دلخواه می توانند برنامه های خود را در ساعتهایی که فرزندان در کلاسهای تابستانی هستند، برنامه های خود را تماشا نمایند. دیدن فیلم های ترسناک یا اکشن به همراه کودکان، منجر به استرس و ترس های خاص در دراز مدت در آنها می شود. بنابراین علاوه بر توجه به ساعات خواب فرزندان باید به برنامه هایی که کودکان تماشا می کنند نیز دقت نمود.
گردش در طبیعت و آشنا کردن فرزندان با آن
تجربه گردش در طبیعت می تواند مراحل و مراتب مختلفی داشته باشد. برای تفریح فرزندان در تابستان می توانید برنامه های متفاوت و تنوعی مانند رفتن به کوه، پیک نیک، پارک، روستاهای اطراف شهر و بازدید از موزه ها را برنامه ریزی کنید. کودک شما باید فضای سبز، سنگ و چشمه، کوه و بیابان را لمس کند. همچنین مسافرت می تواند تجربه هایی مانند درک موقعیت های سخت، تفریح و صبر را به کودکان آموزش دهد.
رفتن به مسافرت
یکی از نیازهای هر انسان، گردش و مسافرت است که کودکان و نوجوانان از این امر مستثنی نمی باشند و برای کسب مهارت و تجربه نیاز به گردش و مسافرت دارند. اگر شرایط مسافرتهای چند روزه را ندارید، می توانید با برنامه ریزی به مسافرت های یک روزه در طبیعت های اطراف شهرتان اوقات خوشی را برای فرزندان فراهم کنید. البته می توان از فرزندان خواست تا با تحقیق مکانهای گردشگری نزدیک به شهرتان مکان مناسبی برای سفر یک روزه را انتخاب کنند.
از ورزش غافل نشوید
حتما برنامه های ورزشی را بر اساس علاقه فرزندتان در اولویت قرار دهید. در صورت امکان او را در کلاس های ورزشی ثبت نام کنید، اگرنه، با یک برنامه ریزی و مدیریت صحیح با دوستان و یا بستگان هم سن و سالش گروه هایی برای ورزش هایی مثل دوچرخه سواری، فوتبال، والیبال و … تشکیل دهید تا بتوانند حداقل یک روز در هفته را در زمین های ورزشی پارک ها و مراکز مربوط به شهرداری با کمترین هزینه ورزش کنند.
کاهش زمان تماشای تلویزیون، بازی های رایانه ای و استفاده از گوشی و تبلت
بهتر است خانواده ها ساعات مشخصی را برای تماشای تلویزیون یا استفاده از بازی های رایانه ای برای فرزندان اختصاص دهند و ساعاتی برای سرگرمی های مناسب برنامه ریزی کنند. بچه هایی که زمان زیادی با این برنامه های تلویزیونی و یا بازی های کامپیوتری صرف می کنند معمولا دچار اضطراب و افسردگی می شوند. اضافه وزن و کم تحرکی از عوارض دیگر این نوع وقت گذرانی است. ثبت نام در کلاس ژیمناستیک، فوتبال، اسکیت یا کلاس های آموزشی فرصت مناسبی برای سرگرم ساختن و آموزش مهارت های جدید به کودکان و نوجوانان است. البته این کلاسها باید مطابق علاقه فرزندان در نظر گرفته شود و والدین نباید تمام وقت فرزندان را با کلاسهای مختلف و بر اساس سلیقه خود پر کنند.
کاهش ساعات مواجهه فرزندان با یکدیگر
یکی از راههای موثر در برنامه ریزی اوقات فراغت فرزندان، ثبت نامه آنها در کلاسهای متنوع است. کلاس های هنری مورد علاقه فرزندان و یا کلاسهای ورزشی مانند شنا کوه موجب تقویت قدرت فیزیکی و فرم گیری اندامهای آنها می شود. در خانواده هایی که بیش از یک فرزند دارند بهتر است ساعات کلاسها به گونه ای باشد که تعداد ساعات با هم بودن آنها در منزل کمتر شود. یعنی کلاسهای آنها همزمان نباشد تا تنش احتمالی ناشی از ارتباط آنها کمتر شود. در صورتی که امکان ثبت نام فرزندان در کلاس وجود نداشته باشد می توان ساعاتی از روز را به کتاب خواندن برای آنها اختصاص داد.
نقاشی کردن یکی دیگر از راههای موثر برای پر کردن ساعات بیکاری فرزندان است. نقاشی در تخلیه هیجانات، اضطراب و پرخاشگری بسیار موثر است. یک خمیربازی ساده نیز میتواند کاری کند که اضطراب کودک کاهش یابد، قوه خلاقیت او تمرین یابد و توانمندیهای دستیاش را رشد دهد. استفاده از پارک های عمومی که هزینه ای هم ندارد می تواند ساعات خوبی برای فرزندان رقم بزند و علاوه بر تخلیه انرژی می توانند ساعاتی را سرگرم شوند.
ایجاد فرصت های شغلی
در گذشته با تعطیلی مدارس، بچه ها بر اساس علاقه و شرایط در سه ماه تابستان وارد یک حرفه می شدند تا هم پول توجیبی کسب کنند و هم مهارتی یاد بگیرند. به این ترتیب قدر پولی را که با زحمت بدست می آوردند بیشتر می دانستند. تجربه ثابت کرده است که افرادی که در نوجوانی و کودکی تحت آموزش صحیح استاد و شاگردی، مهارت های عملی را فرا می گیرند، در بزرگسالی موفق تر از کسانی هستند که فقط تمام وقت خود را درس خوانده اند.
معاشرت کودکان با همسن و سالهای خود
ارتباط فرزندتان را به هم سن و سالهایش بیشتر کنید. اگر در میان دوستان و اقوام خویش خانواده ای دارای فرزند همسن با کودک شما باشد، با یکدیگر قرار پارک یا سینما بگذارید یا آنها را به منزل خود دعوت کنید تا زیر نظر شما با یکدیگر بازی کنند. در صورت اطمینان به خانواده دوست فرزندتان و اینکه بر بازیهای کودکان نظارت دارند، اجازه دهید تا فرزند شما نیز برای مدت محدود و مشخص به منزل آنها برود.
اختصاص زمانی برای تقویت دروس ضعیف
برخی از فرزندان در طول مدرسه با دروسی به مشکل برمی خورند و در آنها ضعیف تر هستند. تابستان فرصت مناسبی برای تقویت ذهن کودکان و آموزش دوباره این دروس به آنها است. در طول روز ساعات کوتاهی را به آموزش این دروس مانند ریاضی اختصاص دهید. می توانید آموزش خود را با سرگرمی و تفریح همراه بسازید تا فرزندان علاوه بر یادگیری ساعات خوشی را نیز سپری کنند. توجه داشته باشید که آموزش نباید با مشق نوشتن، اجبار و تهدید همراه باشد. و همچنین این موضوع را به عنوان یک اولویت در نظر بگیرید که هرگز نباید معلم بودن شما زا والدگریتان پیشی بگیرد. حفظ رابطه شما همواره بر یادگیری دروس اولویت دارد.
هرگز به کودکان دروس سال بعد را آموزش ندهید. بهتر است دانش آموزان اولین تجربیات آموزشی را در مدرسه یاد بگیرند و لذت ببرند. زیرا در کنار دانش آموزان دیگر، فرزندتان انگیزه بیشتری برای یادگیری و گوش دادن به مطالب درسی خواهد داشت و اگر فرزند شما از قبل این دروس را یاد گرفته باشد در کلاس توجه و تمرکز کافی نخواهد داشت.
مهارت مهارت مهارت
با وجود آموزش و پرورش غیر مهارت گرایی! که داریم تابستان بهترین فرصت برای جبران این کاستی تربیتی بچه‌هاست. آنها را در کلاس‌هایی ثبت نام کنید که بتوانند دنیای متفاوتی را تجربه کنند. تابستان وقت همین تجربه کردن‌هاست. خیلی از ما خودمان و علاقه‌هایمان را لابه لای همین کلاسهای تابستانی پیدا کردیم. کلاسهای عملی و مهارتی خوراک روزهای تابستان است. بچه‌ها را به کلاسهای مختلف بفرستید، بگذارید فعالیت‌های مختلف از آشپزی گرفته تا نجاری را تجربه کنند. تابستان فرصت خوبی است برای اینکه کودکانتان یک چیز واقعی و کاربردی در زندگی یاد بگیرند.
هنر فراموش تان نشود!
کلاس های هنری از آن دست تجربه‌هایی است که مزهشان تا آخر عمر با آدم می‌ماند. یک مهارت دوست داشتنی که همیشه بلدیم. شاید هیچ وقت بچه‌ها بعد از کلاسهای تابستانی نقاشی تصمیم نگیرند یک نقاش حرفهای بشوند اما همین که خلاقیتشان رشد کرده باشد و یک مهارت مانند نقاشی را برای سرگرمی و یا روزهای دلگیر آینده بلد باشند برایشان خوب است. خدا را شکر که کلاسهای هنری هم مهارتی و هم متنوع هستند. اصلا با شعار هر تابستان یک مهارت هنری پیش بروید. چقدر خوب که آدم یک سال خیاطی یاد بگیرد، یک سال نقاشی روی پارچه و یک سال معرق، احتمالا بعد از مدتی یک هنرمند تمام عیار می‌شود یا حداقل دید هنری و خلاقانه پیدا میکند!
مهارت پروری در خانه
قرار نیست مهارتهای تابستانی فقط در کلاسها اتفاق بیفتد! شما می‌توانید این کار را در خانه هم امتحان کنید. از اول تابستان برنامه بچینید. بخواهید بچه ها باغبان خانه باشند. توی چند گلدان سبزی خوردن یا هر چیز دیگری که دوست دارید با کمک هم بکارید و مسئولیتش را به آنها بسپارید. بگذارید در تابستان مسئول تولید سبزی خوردن خانواده باشند. بروند درباره باغبانی بخوانند، یاد بگیرند و سبزی بکارند و برداشت کنند! یا می توانید قسمتی از کارهای خانه را به آنها بسپارید مثلا بخواهید یک شب در هفته آشپزی کنند.
عضویت در کتابخانه فراموش نشود!
بگردید یک کتابخانه نزدیک خانه تان پیدا کنید و فرزندتان را در آن عضو کنید. اینطوری هم علاقهمندی به کتابخوانی در آنها رشد میکند و هم میزان مسئولیتپذیری و امانتداریشان بالا می‌رود. بگذارید کتاب‌ها را از میان قفسه‌ها خودشان انتخاب کنند و با هم سن و سالهای خودشان درباره آنها بحث و گفتگو کنند.
برنامه‌های خانوادگی
می‌شود در تابستان برنامه‌های متنوعی مثل بازدید از موزه‌ها یا مکانهای مختلف شهر تدارک دید. می‌شود حتی بچه‌ها را به محله‌های مختلف شهر برد با آنها قدم زد و به شناخت شان از آدم‌ها و جامعه افزود. از کودکتان بخواهید خودشان مسئولیت برنامهریزی یک تور شهری را بر عهده بگیرند. در تابستان فعالیت‌های مشترکتان را افزایش دهید، با هم بازی کنید، حرف بزنید و کنار هم خوش بگذرانید!
کلام آخر: به یاد داشته باشید که کودک نیازمند توجه شماست و دوست دارد که بیشتر وقت خود را با شما بگذراند. اما به هرحال هرچه که او بزرگ‌تر می‌شود، وقت کم‌تری را در کنار خانواده سپری خواهد کرد. پس سعی کنید اکنون که او نیاز دارد، در کنارش باشید و از با هم بودن لذت ببرید. مخصوصا در ایام تابستان که برنامه‌های کاری کمتر است و شما و فرزندتان آرامش بیشتری دارید. حتی اگر شاغل هستید، وقت کافی ندارید و ممکن است تمام روز مشغول به کار باشید، می‌توانید پایان هفته یا بعد از ظهرها و ایامی که در مرخصی هستید با او برنامه‌ی دوچرخهسواری، رفتن به استخر، موزه، مسابقه فوتبال، تئاتر، سینما، کتابخانه یا پارک بچینید. می‌توانید از آثار تاریخی بازدید کنید، با هم بستنی بخورید یا به پیک نیک بروید و آن‌جا چادر بزنید.
یک شب خوابیدن در حیاط یا پشت بام هم میتواند خاطرهای از یاد نرفتنی برای هر دوی شما بسازد!
بدون دیدگاه